Recent las ik het boek van hoogleraar Carol Dweck[1], Mindset. Een interessant boek van een wereldberoemde psychologe van de Amerikaanse Stanford University. Stanford is de universiteit waar veel mensen hebben gestudeerd, die later succesvolle bedrijven hebben opgezet. Denk aan Elon Musk.
De kern van haar boek betreft het onderscheid in twee typen mindsets: (1) een statische mindset; en (2) een op groei gerichte mindset. En onmiddellijk popte in mijn hoofd het 2020 rapport van de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) op. Daarin wordt gesproken van een te technocratische cultuur binnen de accountancy en wordt een lans gebroken voor een adaptieve en op leren gerichte cultuur. Een cultuur dus waarin je soms uit je comfortzone stapt omdat het nodig is de dingen op een vernieuw(en)de manier aan te pakken. Het rapport van de CTA sluit daarbij aan en spreekt voorzichtig van een relatief conservatieve en op behoud van de status quo gerichte beroepsgroep.
Carol Dweck
Wat Carol Dweck op basis van uitgebreid onderzoek heeft gevonden is interessant en leerzaam. Volgens mij ook heel zinvol voor accountants om te weten en om er wellicht zelfs iets mee te doen.
Carol Dweck doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar persoonlijke ontwikkeling, intelligentie en motivatie. Een interessante vraag is waarom sommige mensen succesvol zijn en andere mensen niet. Minstens zo interessant is de vraag waarom sommige mensen hun (aangeboren) talenten en vaardigheden ontwikkelen en anderen niet. Waarom sommigen bij falen teleurgesteld afhaken en anderen juist dan alles op alles zetten. Waarom sommigen niet goed tegen kritiek kunnen terwijl anderen daar juist groei aan ontlenen.
Het antwoord op elk van die vragen is: mindset. Het is een kwestie van mindset. Dat is dan ook niet toevallig de titel van haar boek.
Dweck onderscheidt tussen een statische mindset en een groei mindset. Een statische mindset is een denkwijze waarbij jij denkt dat jouw kwaliteiten en mogelijkheden vast staan. Ze zijn min of meer onveranderlijk. Een op groei gerichte mindset is een denkwijze waarbij je open staat voor vernieuwing en verandering. Je bent nieuwsgierig en leergierig.
Mindsets, denkwijzen, zijn overtuigingen van waaruit je denkt, leeft en waarneemt. En die overtuigingen zijn te veranderen als je dat wilt. Deze manier van denken en kijken ontstaat al vroeg in je leven. Door opvoeding en onderwijs. Het maakt erg uit of je werd bevestigd door “Wat ben je toch slim!” of door “Wat heb jij hard gewerkt om dit resultaat te behalen!” Bevestiging van de inspanning, de weg naar succes, is veel effectiever dan bevestiging van resultaat of slimheid. Dat laatste geeft een druk om steeds te bewijzen dat je inderdaad zo slim bent of goede resultaten neerzet. Dat eerste benadrukt en bevestigt hoe belangrijk inspanning en hard werken is om een resultaat te behalen.
Wie gelooft in het zichzelf ontwikkelen en dus een op groei gerichte denkwijze heeft, staat open voor heldere informatie over huidige capaciteiten. Ook als dat minder of niet zo positief is; dat helpt immers om te groeien en beter te worden.
Statisch
Een statische denkwijze beschouwt intelligentie, karakter en persoonlijkheid als een statisch en vaststaand gegeven. Deze mensen zijn in het leven steeds bezig om aan die (hoge) lat te voldoen. Ze vergelijken zich steeds met wat er in hun ogen van hen wordt verwacht. En als ze minder presteren dan gedacht, dan is dat voor hen falen. Omdat ze zich steeds met hun ‘lat’ vergelijken, vergelijken ze zich ook steeds met anderen die beter zijn. Hun zelfbeeld wordt daar niet beter van. Daarom kunnen zij ook moeilijk omgaan met kritiek. En als ze dan een positie hebben bereikt, willen ze die zoveel mogelijk handhaven. Nieuwe uitdagingen voelen gemakkelijk als een bedreiging van die positie en worden dus vermeden. Als er iets mis gaat in hun leven zullen ze dat niet snel toegeven door verantwoordelijkheid daarvoor te nemen. Ze geven liever anderen of omstandigheden de schuld. Je zult begrijpen dat dit hun gevoel van eigenwaarde geen goed doet. Feitelijk zijn zij steeds bezig om zich te beschermen tegen afgaan.
Groei
Een op groei gerichte denkwijze beschouwt intelligentie, karakter en persoonlijkheid als zaken die kunnen groeien door inspanning, hard werken en toewijding. Mensen met deze denkwijze weten dat zij potentie hebben die ontwikkeld kan worden. Hun potentieel is groter dan wat zij nu laten zien. Zij geloven er daarom in dat ze zich kunnen ontwikkelen, dat ze kunnen leren en groeien. En dat is dan ook precies wat zij doen. Zij nemen verantwoordelijkheid voor hun leven, voor hun successen en voor hun falen. En als ze falen, dan raken ze niet ontmoedigd; het stimuleert hen om in actie te komen. Als iets mis gaat of nog niet helemaal lukt, dan gaan ze harder werken, meer doen, trainen, studeren, zich laten coachen. Net wat nodig is om te slagen. Van anderen die iets beter kunnen dan zij, willen ze leren. Hun zelfbeeld komt daarvan niet onder druk te staan.
Uitdagingen zijn een kans om te leren en te groeien. Mislukkingen een reden om de inspanningen te verhogen en vooral door te gaan.
En jij?
Interessant is natuurlijk om je af te vragen: waar zit ik ergens? Heb ik een denkwijze die op groei is gericht, of ben ik toch statisch in mijn denkwijze?
Vooreerst: je zit meestal niet in alle gevallen óf in een statische óf in een op groei gerichte denkwijze. Dat kan per situatie verschillen ook al is er over het algemeen wel één denkwijze dominant.
Er is een aantal vragen te stellen om er een zicht op te krijgen:
- Hoe ga jij om met kritiek? Voel je je aangevallen? Statisch. Nieuwsgierig en ontspannen? Op groei gericht.
- Draait het om jouw reputatie (statisch) of om de organisatie (groei)?
- Ben je een baas (statisch) of een leider (groei)?
- Zijn er problemen? Jij geeft anderen de schuld of negeert het probleem (statisch). Jij zoekt samen met anderen naar oplossingen (groei).
Wat helpt om van statisch naar groei te komen?
De beweging van de statische naar de op groei gerichte mindset lukt alleen door er hard aan te werken en je vol in te zetten, met grote vasthoudendheid en moed. Om goed op snelheid te komen heb je bewustwording nodig. Zodat je helder krijgt waar voor jou de valkuilen zitten. Dat kan ingewikkeld zijn. Als jij jezelf beschouwt als het genie waarop de organisatie drijft zul je niet gewend zijn tegenspraak te krijgen. Toch komt jouw potentieel pas ten volle tot bloei als je de confrontatie aangaat. De confrontatie met jezelf, voor alle helderheid. Dat is lastig om alleen te doen. Omdat je je eigen blinde vlekken niet kunt waarnemen. En dat hoeft gelukkig ook niet alleen. Ik houd je graag die spiegel voor en help je kijken naar jezelf. Dat is wat ook alle grote sporters doen om steeds beter te worden (lees: om in een op groei gerichte denkwijze te blijven). Dat geeft resultaat. Denk aan Thomas Krol die op zaterdag op de 1000 meter wordt gediskwalificeerd en op zondag op de 1500 meter goud wint.
Slot
Terug naar de MCA en de CTA. Zij nemen een veranderende beroepsgroep waar. Daarvan zijn zij met genoegen getuige. Tegelijk zijn ze bang voor teveel cosmetische aanpassingen (het wordt alleen voor de Bühne gedaan). Stel dat de externe druk wegvalt: beklijft de verandering dan? Die angst komt voort uit het waarnemen van een statische, wat conservatieve en technocratische beroepsgroep.
Hoe mooi zou het zijn als deze angst volkomen onterecht is! Ik zie in mijn werk veel dingen gebeuren vanuit een groei-denkwijze. Tegelijk zie ik ook nog veel statisch denken. Dat is jammer. Niet vanwege de commissies MCA en CTA. Wel vanuit mijn overtuiging dat daarmee jouw potentieel nog niet volledig benut is. Dat komt je niet aanwaaien. Maar met hard werken, volle inzet en grote vasthoudendheid kun je dat potentieel in jezelf ontwikkelen. Ook je veerkracht neemt daardoor toe. Die veerkracht maakt je schokbestendig. De corona-crisis maakt duidelijk hoe zinvol het hebben van veerkracht is. Daar word jijzelf en ook jouw organisatie beter van. Dweck ontdekte namelijk dat in op groei gerichte organisaties medewerkers een sterk gevoel van empowerment, eigenaarschap en betrokkenheid hebben.
Win-win heet dat.
drs. Ernest Ouwejan
Directeur Social Skills (V&A)
06 5045 5362
ernest@vna-aa.nl
[1] Dweck, C. S. (2018). Mindset (9de editie). SWP.
